Περί ανακατασκευής της κεντρικής πλατείας

(Δημοσιεύτηκε στην Ημερήσια Εφημερίδα της Κοζάνης "Πρωϊνός Λόγος" στις 12/6/2009)

Την κεντρική πλατεία της πόλης αποτελεί οικοδομικό τετράγωνο κενό κτιρίων κατάλληλα διαμορφωμένο. Έχει τετράγωνο σχήμα, ελαφρά κλίση προς τις δύο της πλευρές, την οδό Ειρήνης και την οδό Τσόντζα, όπως και κλίση του εδάφους στο σημείο αυτό της πόλης. Την πλατεία περιβάλουν οι οδοί, Κοβεντάρων στην πάνω πλευρά, Ειρήνης στην κάτω πλευρά, Τσόντζα και Π.Μελά στις άλλες δύο πλευρές, αριστερά και δεξιά αντίστοιχα. Οι οδοί Ειρήνης και Τσόντζα είναι πεζοδρομημένες και ως εκ τούτου ενσωματωμένες στην λειτουργία της πλατείας. Η οδός Κοβεντάρων αποτελεί κυρίως τον χώρο στάθμευσης των ταξί και δευτερευόντως τη δίοδο προς την προέκταση της Τσόντζα και τις καθέτους αυτής, όσες δεν είναι πεζοδρομημένες. Η οδός Παύλου Μελά αποτελεί κεντρική οδική αρτηρία της πόλης. Επί των οδών Κοβεντάρων και Π. Μελά η πλατεία εκτείνεται με τη μορφή πεζοδρομίου. Ο χώρος της πλατείας μοιράζεται μεταξύ ελεύθερου – ανοιχτού χώρου και νησίδων πρασίνου, σε αναλογία περίπου 70 προς 30. Ο ανοιχτός χώρος χωρίζεται σε δύο επίπεδα με μικρή υψομετρική διαφορά ο ένας από τον άλλον. Οι νησίδες πρασίνου είτε βρίσκονται στο ύψος της πλατείας, είτε είναι υπερυψωμένες και κάποιες από αυτές σε σχήμα κύκλου. Οι πρώτες περιβάλλονται με μικρού ύψους προστατευτικό κάγκελο. Στις νησίδες εκτός των λουλουδιών και των χαμηλών φυτών υπάρχει μικρός αριθμός δένδρων. Η πλατεία κυρίως περιφερειακά και κατά διαστήματα είναι περιτειχισμένη, με μικρού ύψους πέτρινο τείχος, ενώ κάτω είναι στρωμένη με πέτρινες πλάκες προέλευσης Πηλίου. Ως δομικά υλικά χρησιμοποιήθηκαν εκτός από τις πέτρινες πλάκες, το βιομηχανικό γεμάτο τούβλο στα σκαλοπάτια, οι κεραμικές πλάκες για την επένδυση των υπερυψωμένων κυκλικών νησίδων πρασίνου και πέτρα για την τειχοποιία, ίδιας προέλευσης με τις πέτρινες πλάκες. Στον χώρο υπάρχουν παγκάκια, κοντά στις νησίδες πρασίνου. Τον χώρο κοσμεί μικρός αριθμός αγαλμάτων και μία βρύση. Ο φωτισμός της πλατείας γίνεται μέσω λαμπτήρων σε μεταλλικούς στύλους. Στην πλατεία περιφερειακά υπάρχουν περίπτερα, τρία στο πεζοδρόμιο επί της Π. Μελά, δύο στην γωνία της πλατείας επί των οδών Ειρήνης και Τσόντζα και ένα στο αντίθετο από την πλατεία πεζοδρόμιο της οδού Π. Μελά.

Η κεντρική πλατεία αποτελεί το σημείο αναφοράς της πόλης. Η οδός Ειρήνης που την περιβάλει στην κάτω πλευρά, αποτελεί τον κεντρικό πεζόδρομο της πόλης. Επί της οδού Ειρήνης βρίσκονται το Δημαρχείο, το ψηλό κτίριο του ωρολογιού και το οποίο αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πόλης, καθώς και ο παλιός ναός του Αγ. Νικολάου, πολιούχος της πόλης. Επί της οδού Τσόντζα βρίσκεται το ιστορικό ξενοδοχείο Ερμιόνιον. Σε κτίρια των οδών στεγάζονται τα καταστήματα τραπεζών και τα καφέ της πόλης. Την πλατεία ευρύτερα περιβάλει δίκτυο πεζοδρόμων. Από την πλατεία δεξιά και μετά την οδό Π. Μελά βρίσκεται το εμπορικό κέντρο της πόλης.

Στην πλατεία λαμβάνουν χώρα κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές εκδηλώσεις. Η Αναστάσιμος Ακολουθία, οι επιμνημόσυνες δεήσεις και οι καταθέσεις στεφάνων κατά τις εθνικές επετείους, η Αποκριά της Κοζάνης, οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εργαζομένων, οι πολιτικές προεκλογικές συγκεντρώσεις των κομμάτων. Τις πρωινές ώρες συνταξιούχοι καθισμένοι στα παγκάκια πολιτικολογούν, τις μεσημεριανές ώρες πολιτικά στελέχη στην καφετέρια του ξενοδοχείου αναλύουν την κεντρική και τοπική πολιτική κατάσταση, τις απογευματινές ώρες μητέρες με τα μικρά παιδιά τους περνούν την ώρα τους παίζοντας τα παιδιά στον ελεύθερο χώρο της πλατείας, τις βραδινές η νεολαία περιφέρεται, επισκεπτόμενη τα καφέ και τα μπαρ γύρω από την πλατεία.

Η κεντρική πλατεία από τεχνικής, αισθητικής και λειτουργικής πλευράς καλύπτει ως ένα βαθμό τις ανάγκες για τις οποίες κατασκευάσθηκε, όταν κατασκευάσθηκε αρχικά και ανακατασκευάσθηκε στις αρχές τις δεκαετίας του ’80. Η ανακατασκευή προσάρμοσε την πλατεία στα νέα τότε δεδομένα. Ωστόσο από τον χρόνο ανακατασκευής έως σήμερα πέρασαν σχεδόν 30 χρόνια. Στο διάστημα αυτό νέα αισθητικά πρότυπα και νέες λειτουργικά ανάγκες προέκυψαν οι οποίες απαιτούν νέα προσαρμογή και ως εκ τούτου, την ανακατασκευή της πλατείας.

Η πλατεία σήμερα έχει τα εξής τεχνικά, αισθητικά και λειτουργικά μειονεκτήματα. Οι πέτρινες πλάκες συχνά αποκολλούνται και τα τούβλα θραύονται. Οι συγκεκριμένες πέτρινες πλάκες και οι πέτρες ως δομικά υλικά ουδεμία σχέση έχουν με την περιοχή. Η διαφορά τους είναι εμφανής με την πέτρα της περιοχής που είναι κτισμένα τα κτίρια του ωρολογιού και της εκκλησίας του Αγ. Νικολάου. Οι προσβάσεις στην πλατεία από τις παρακείμενες οδούς είναι περιορισμένες. Η διάταξη των νησίδων πρασίνου δημιουργεί προβλήματα κατά τις συγκεντρώσεις του πλήθους. Το πρόβλημα αποδεικνύεται από το γεγονός, ότι την εξέδρα που στήνεται για τις εκδηλώσεις οι διοργανωτές συχνά αλλάζουν θέση, αφού κάθε φορά κρίνεται ανεπιτυχής η επιλογή της. Η οδός Τσόντζα είναι εντελώς αποκομμένη με την κεντρική πλατεία. Η διάταξη του ανοιχτού – ελεύθερου χώρου, των νησίδων πρασίνου και των πεζοδρομίων δεν διευκολύνουν την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων από τα παρακείμενα καφέ. Δεν αξιοποιείται ο χώρος της οδού Κοβεντάρων στους σκοπούς της πλατείας, καθώς και ο περιβάλλον χώρος του ναού του Αγ. Νικολάου. Η κίνηση των αυτοκινήτων της οδού Π. Μελά ενοχλεί τις δραστηριότητες στην πλατεία. Το περίπτερο επί της Π. Μελά, στο αντίθετο από την πλατεία πεζοδρόμιο, κόβει την κίνηση των πεζών στο πεζοδρόμιο, αναγκάζοντάς τους να κατεβούν στον δρόμο.

Η ανακατασκευή της πλατείας, όταν αυτό καταστεί δυνατό, πρέπει να εξαλείψει τα μειονεκτήματα που αναφέρθηκαν. Η αρχιτεκτονική μελέτη που θα εφαρμοσθεί, να προκύψει ύστερα από διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Το ύφος της πλατείας να συνάδει με αυτό της πόλης, όπως αυτό διαμορφώθηκε από την ιστορία, τις παραγωγικές δραστηριότητες, τον πολιτισμό, τις διάφορες καλλιτεχνικές τεχνοτροπίες και ρεύματα της περιοχής.

Η νέα πλατεία να ενσωματώνει αισθητικά και λειτουργικά τις οδούς Κοβεντάρων και Π. Μελά, διατηρώντας ωστόσο οι δρόμοι αυτοί ένα μέρος της κίνησης των αυτοκινήτων. Δηλαδή να μετατραπούν οι δρόμοι σε οδούς ήπιας κυκλοφορίας, όπως η οδός Μακεδονομάχων, έτσι ώστε να αυξηθεί ο ωφέλιμος χώρος της πλατείας. Η ανακατασκευή να δίνει τη δυνατότητα τοποθέτησης τραπεζοκαθισμάτων στο κυρίως μέρος της πλατείας και σε όλες τις πλευρές της, ακόμη και στην πλευρά της επί της οδού Π. Μελά ανοίγοντας εκεί νέα καφέ, έτσι ώστε η πλατεία να αποκτήσει την μορφή και τον χαρακτήρα πλατειών άλλων πόλεων της χώρας. Με την ανακατασκευή να ελευθερωθεί η οδός Τσόντζα από τα τραπεζοκαθίσματα εξασφαλίζοντας την ανεμπόδιστη κίνηση των πεζών, όπως στην οδό Ειρήνης. Να διευκολύνει η διάταξη ελεύθερου χώρου και νησίδων πρασίνου τις συγκεντρώσεις πλήθους και μέσω της δυνατότητας τοποθέτησης της εξέδρας σε σταθερό σημείο. Να γίνει η εκτεταμένη χρήση μαρμάρου, κατάλληλα επεξεργασμένου, ως τοπικό προϊόν, στην κατασκευή της πλατείας. Να χρησιμοποιηθεί το νερό μέσω πιδάκων ως ηχοπέτασμα, στις πλευρές της πλατείας όπου στους δρόμους θα διατηρηθεί η κίνηση οχημάτων. Να τοποθετηθεί πέτρα στο οδόστρωμα της οδού Π. Μελά στο τμήμα της που εφάπτεται της πλατείας, καθώς και στην οδό Κοβεντάρων, έτσι ώστε να αποτρέπεται η κίνηση αυτοκινήτων μέσω αυτών. Να υποβιβασθεί κατά τι το οδόστρωμα της οδού Π. Μελά για να αναδειχθεί περαιτέρω η πλατεία. Να αυξηθεί ο φωτισμός της πλατείας και των γύρω δρόμων και πεζοδρόμων. Να αναδιαμορφωθεί ο εσωτερικός περιβάλλον χώρος του ναού του Αγ. Νικολάου, έτσι ώστε να ενσωματωθεί σε αυτόν της πλατείας και με τρόπο που να βελτιώνεται η οπτική επαφή του ναού από την πλατεία. Να γίνει νέα χωροθέτηση των περιπτέρων.

Η ανακατασκευή της πλατείας δεν είναι πολυτέλεια και η δαπάνη για τον σκοπό αυτό, σπατάλη χρημάτων. Η ανακατασκευή αποτελεί αναγκαιότητα για την πόλη, μιας πόλης που από την προηγούμενη ανακατασκευή της κεντρικής της πλατείας διπλασίασε τον πληθυσμό της, εξελίχθηκε σε διοικητικό κέντρο της περιφέρειας, απέκτησε πανεπιστήμιο, έγινε πόλη της Εγνατίας Οδού και των δύο μέχρι στιγμής καθέτων της, μετατράπηκε σε ισχυρό περιφερειακό οικονομικό κέντρο. Η συγκυρία είναι ευνοϊκή δεδομένου ότι πολιτικός προϊστάμενος στην τεχνική υπηρεσία του Δήμου Κοζάνης είναι ο αντιδήμαρχος κ. Θεόδωρος Βασδάρης. Ο εν λόγω δημοτικός σύμβουλος και μηχανικός στο επάγγελμα, μπορεί να δρομολογήσει την πραγματοποίηση ενός τόσου σημαντικού έργου, αυτό της ανακατασκευής της κεντρικής πλατείας της πόλης.