Η ΔΕΗ στην περιοχή

(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Νεάπολης "ΝΕΑΠΟΛΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ" τον Ιούνιο 2008)

Στη Δ. Μακεδονία, από τη δεκαετία του 1950 έως σήμερα, κατασκευάσθηκαν και λειτουργούν 5 θερμοηλεκτρικά εργοστάσια, αξιοποιώντας τα μεγάλα κοιτάσματα λιγνίτη με τα οποία η φύση προίκισε την περιοχή. Δημιουργήθηκε ένα μεγάλο λιγνιτικό κέντρο για την εξόρυξη του λιγνίτη, το μεγαλύτερο της χώρας. Επίσης κατασκευάσθηκε και λειτουργεί ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, αξιοποιώντας τα πλούσια νερά του ποταμού Αλιάκμονα, μαζί με τη μεγάλη τεχνητή λίμνη που απαιτείται, ενώ ετοιμάζεται ένα δεύτερο. Φορέας διαχείρισης όλων αυτών είναι η ΔΕΗ. Μια δημόσια επιχείρηση πρότυπο, με κέρδη, επενδύσεις και διακριτό κοινωνικό ρόλο.

Ο τόπος, από τη Φλώρινα έως την Κοζάνη, μετατράπηκε από αγροτικός σε βιομηχανικό. Ένα μέρος των κατοίκων εξελίχθηκε σε βιομηχανικούς εργάτες. Στην περιοχή δημιουργήθηκαν πρόσθετες θέσεις εργασίας, οι οποίες έδωσαν εισόδημα. Η οικονομική ανάπτυξη που προκλήθηκε στην περιοχή, έφερε σε αυτήν πλούτο και ευημερία, προσέδωσε αίγλη και φήμη. Για την κάλυψη των αυξημένων, αλλά και ειδικών αναγκών, σε εργατικό δυναμικό, προσέτρεξαν εδώ άνθρωποι από άλλες περιοχές της χώρας, ακόμη και από ξένες χώρες, για να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν τις μονάδες. Όσοι από αυτούς παρέμειναν, μπολιάστηκαν με τους ντόπιους και έκαναν ένα καινούργιο κράμα κοινωνίας, περισσότερο δημιουργικό και προοδευτικό.

Η περιοχή ωστόσο, γνώρισε και γνωρίζει την αρνητική πλευρά της εκβιομηχάνισής της, αυτή της περιβαλλοντικής και κοινωνικής υποβάθμισης. Η περιβαλλοντική υποβάθμιση συνίσταται: Στους αέριους ρύπους, κυρίως την ιπτάμενη τέφρα που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα από τις καμινάδες των εργοστασίων. Στην αλλοίωση της μορφολογίας του εδάφους, στη διατάραξη της ισορροπίας των επιφανειακών και υπογείων υδάτων και στη διατάραξη γενικά, της χλωρίδας και της πανίδας, εκεί όπου διανοίχτηκαν τα ορυχεία. Στην κοινωνική αναστάτωση, από τη μετακίνηση οικισμών και δικτύων, λόγω της δέσμευσης τεραστίων εκτάσεων γης για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Η ΔΕΗ, αναγνωρίζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις που απορρέουν από τη λειτουργία της στην περιοχή, αλλά και λόγω των πιέσεων που όλο και περισσότερο υφίσταται από τους κατοίκους, λαμβάνει μέτρα μείωσης των επιπτώσεων και μέτρα πρόσθετων κοινωνικών παροχών. Μερικά από αυτά είναι: Η κατασκευή και λειτουργία ηλεκτροστατικών φίλτρων για την κατακράτηση της ιπτάμενης τέφρας – αντικαθιστά μάλιστα τα παλαιότερα, με άλλα νέας τεχνολογίας, στο μέσον της ζωής των μονάδων, για καλύτερα αποτελέσματα. Η κατασκευή και λειτουργία συστημάτων κατεργασίας των υγρών αποβλήτων. Η αντικατάσταση ρυπογόνων ουσιών από άλλες, καθώς και η κατάργηση επικίνδυνων χημικών υλικών. Οι τακτικές συντηρήσεις και οι συνεχείς βελτιώσεις των συστημάτων παραγωγής. Η χρήση νέων τεχνολογιών στις μετρήσεις των ρύπων. Η βοήθεια σε ειδικευμένο προσωπικό και σε σύγχρονα μηχανήματα προς τις τοπικές κοινωνίας για την κάλυψη διαφόρων αναγκών. Η δωρεάν παροχή νερού για την άρδευση, των παρακείμενων στα εργοστάσια, αγροτικών εκτάσεων. Η παροχή θερμικής ενέργειας για τη θέρμανση των κτιρίων στις πόλεις Κοζάνη, Πτολεμαΐδα και Αμύνταιο, σε αντικατάσταση των χιλιάδων ρυπογόνων καυστήρων θέρμανσης. Η απόδοση τα τελευταία χρόνια, του αντισταθμιστικού οφέλους της περιοχής από την εκμετάλλευση του λιγνίτη, γνωστό ως τοπικός πόρος, στους φορείς της περιοχής για την κατασκευή έργων προστασίας του περιβάλλοντος και την άσκηση εναλλακτικών μορφών ανάπτυξης.

Η περιοχή από τη μεριά της, σε ό,τι αφορά τις εναλλακτικές μορφές οικονομικής ανάπτυξης, είναι αλήθεια πως δεν προχώρησε – περιορίσθηκε στις όποιες απολαβές από τη ΔΕΗ. Οι κάτοικοί της, στον επαγγελματικό τους προσανατολισμό, είχαν πάντα στραμμένο το βλέμμα προς τη μεγάλη δημόσια επιχείρηση, αντί της λιγότερο ασφαλούς επαγγελματικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα υστέρησης της περιοχής στον βιοτεχνικό τομέα και ολιγωρίας των φορέων, είναι η μη ολοκλήρωση της Βιοτεχνικής Περιοχής Κοζάνης, 10 και πλέον χρόνια από την έναρξη της κατασκευής της. Στην περιοχή δεν αναπτύχθηκαν δορυφορικές προς τις δραστηριότητες της ΔΕΗ επιχειρήσεις, για την προμήθεια υλικών που χρησιμοποιεί η ΔΕΗ, ή αξιοποίησης παραπροϊόντων της ΔΕΗ, όπως η τέφρα για την παραγωγή τσιμέντου. Δεν αναπτύχθηκαν θερμοκήπια θερμαινόμενα από την θερμική ενέργεια των εργοστασίων. Δεν αξιοποιήθηκε η μεγάλη λίμνη του Πολυφύτου για την ανάπτυξη του τουρισμού. Δεν αναπτύχθηκε ο βιομηχανικός τουρισμός, ως μία σπάνια δυνατότητα οικονομικής ανάπτυξης για τα ελληνικά δεδομένα – η Κοζάνη δε διαθέτει ένα βιομηχανικό μουσείο (θεματικό ενέργειας). Σχέδια και προτάσεις που υποβλήθηκαν σε ημερίδες και συνέδρια παρέμειναν δυστυχώς στα χαρτιά.

Το μέλλον της περιοχής προμηνύεται δυσοίωνο. Τα οφέλη από τη δραστηριότητα της ΔΕΗ βαίνουν συνεχώς μειούμενα. Όχι μόνο γιατί τα αποθέματα λιγνίτη εξαντλούνται, αλλά και γιατί η εταιρία προχωρά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ήπιες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και από καύσιμες ύλες λιγότερο ρυπογόνες, όπως το φυσικό αέριο και ο λιθάνθρακας. Επίσης η ΔΕΗ υφίσταται περιορισμό στο νέο απελευθερωμένο περιβάλλον ενέργειας, από άλλες εταιρίες ιδιωτικές, εγκατεστημένες πλησίον των περιοχών μεγάλης κατανάλωσης, αφού αυτές δεν χρησιμοποιούν τον λιγνίτη ως καύσιμη ύλη. Όταν οι καμινάδες των εργοστασίων σβήσουν στην περιοχή, αυτή θα περάσει αναμφισβήτητα, σε κατάσταση οικονομικής και κοινωνικής παρακμής. Επιτακτικά επομένως, προβάλει η ανάγκη προετοιμασίας εισόδου της περιοχής στη μεταλιγνιτική περίοδο. Η αναζήτηση εναλλακτικών μορφών ανάπτυξης καθίσταται πλέον, ως άκρως απαραίτητη.

ΤΟ ΤΡΑΜ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ

Πρωταπριλιάτικο Αρθρο - Φανταστικό
(Δημοσιεύτηκε στην Ημερήσια Εφημερίδα της Κοζάνης "Πρωϊνός Λόγος" στις 1/4/2008)

Πρόσω ολοταχώς για την Κοζάνη κινείται το τραμ. Όπως ανακοινώθηκε από τη διοίκηση της ΤΡΑΜ Α.Ε., θα προκηρυχθεί μελέτη σκοπιμότητας για τραμ στην πόλη της Κοζάνης. Το τραμ υπολογίζεται ότι θα φθάσει στην Κοζάνη έως το 2012. Για το δίκτυο θα χρειασθούν 4 οχήματα, ενώ το συνολικό κόστος του έργου υπολογίζεται περίπου σε 20 εκατ. ευρώ. Η δημοπράτηση του έργου θα προκηρυχθεί στις αρχές του επόμενου έτους, ενώ σύντομα αρχίζουν οι διαδικασίες για την έγκριση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Μαζί με την Κοζάνη το τραμ θα εγκατασταθεί στην Πάτρα, τα Ιωάννινα και το Βόλο. Φορέας λειτουργίας του τραμ θα είναι η ΤΡΑΜ Α.Ε. Το εισιτήριο θα είναι το ίδιο με αυτό της Αθήνας, δηλαδή 0,80 ευρώ. Θα δίνεται η δυνατότητα για φθηνότερο εισιτήριο μέσω της κάρτας απεριορίστων διαδρομών.

Η διαδρομή που επελέγη, βάσει συγκοινωνιακών κριτηρίων και τεχνικής εφικτότητας, είναι Κοίλα – Δρέπανο – Χαραυγή – Κοζάνη – ΖΕΠ – Πρωτοχώρι – Λευκοπηγή. Να σημειωθεί πως το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, από την αρχή έως την πόλη της Κοζάνης, η γραμμή θα τοποθετηθεί στην θέση της υπάρχουσας σιδηροδρομικής γραμμής, ύστερα από συμφωνία που επιτεύχθηκε μεταξύ της Δήμου Κοζάνης και της διοίκησης του ΟΣΕ, προκειμένου ο σιδηρόδρομος να καταλήγει στα Κοίλα. Πριν την πόλη, στο εσωτερικό της πόλης και λίγο έξω από αυτή, η γραμμή του τραμ θα συνοδεύεται με παράλληλη οδό, την οποία θα κατασκευάσει ο Δήμος Κοζάνης.

Η κατασκευή του δικτύου τραμ θα συνδυασθεί με σημαντικό αριθμό αντισταθμιστικών έργων (ανάπλαση πλατειών και κοινόχρηστων χώρων, εφαρμογή νέων κυκλοφοριακών ρυθμίσεων), που θα αναβαθμίσουν την περιοχή διέλευσης. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η ανάπλαση όλης της έκτασης που θα απελευθερωθεί από τη μεταφορά στα Κοίλα του επιβατικού και εμπορευματικού σταθμού. Η οδός που θα κατασκευασθεί θα έχει χαρακτηριστικά περιφερειακής οδού.

Η ΤΡΑΜ Α.Ε. συμπεριέλαβε την Κοζάνη στις πόλεις που θα λειτουργήσει τραμ, για τον λόγο ότι η πόλη παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη, καθώς και για λόγους συμβολικούς, επειδή στην περιοχή παράγεται το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, αφού ως γνωστόν, ο ηλεκτρισμός είναι η ενέργεια κίνησης του μέσου. Η μεταφορά μέρους του επιβατικού κοινού της Κοζάνης από το τραμ, αντί ρυπογόνων λεωφορείων και των επιβατικών αυτοκινήτων, θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις και στην ατμόσφαιρα της πόλης. Φυσικά ο περιορισμός κίνησης των συμβατικών μέσων μεταφοράς θα συμβάλει κύρια στην επίλυση του οξυμένου κυκλοφοριακού προβλήματος της Κοζάνης.

Το τραμ ως κυκλοφοριακό μέσον, εκτός από μαζικό μέσον μεταφοράς σταθερής τροχιάς, είναι οικολογικό και αξιόπιστο. Το ποσοστό αξιοπιστίας ανέρχεται σε 99,6%. Στο τραμ επιτρέπεται η μεταφορά ποδηλάτων και μικρών κατοικίδιων ζώων. Γι’ τον λόγο αυτό, ιδιαίτερα θα βοηθήσει την μετακίνηση των επισκεπτών στο πάρκο «Κουρί». Το τραμ της πόλης αναμένεται να εξυπηρετήσει τα μέγιστα τους φοιτητές της πανεπιστημιούπολης που θα κατασκευασθεί στη ΖΕΠ, τους κατοίκους της ΖΕΠ και των άλλων οικισμών της δυτικής Κοζάνης, των παλαιών και των νέων που δημιουργούνται εκεί, ύστερα από μετεγκατάσταση. Σημαντική θα είναι η εξυπηρέτηση που θα παρέχει στους κατοίκους των δύο δυναμικών οικισμών της ανατολικής Κοζάνης, το Δρέπανο και η Ν. Χαραυγή.

Εμπρός για στροφή στον Τουρισμό

(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Νεάπολης "ΝΕΑΠΟΛΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ" τον Φεβρουάριο 2008)

Η Επαρχία Βοΐου στο σύνολό της διαθέτει πόρους που προσφέρονται για την πρόκληση τουριστικού ρεύματος στην περιοχή. Διαθέτει πρώτα απ’ όλα μέρη απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς. Διαθέτει δασοσκεπείς ορεινούς όγκους, γραφικές εναλλασσόμενες λοφοσειρές με ρέματα, μια φανταστική κοιλάδα με ένα μεγάλο ποτάμι που τη διαρρέει, μια λίμνη τελευταία, από τις ομορφότερες τεχνητές λίμνες της χώρας. Διαθέτει ύστερα σημαντικά μνημεία τέχνης. Διαθέτει οικισμούς τοπικής αρχιτεκτονικής, παραδοσιακά αρχοντικά σπίτια, μεταβυζαντινές εκκλησίες, περίτεχνα παλαιά και νέα μοναστήρια, τοξωτά πέτρινα γεφύρια. Διαθέτει τέλος λαμπρό πολιτισμό. Διαθέτει μακρά ιστορία, πλούσια λαογραφία, αρχαιολογικούς χώρους, θεματικά μουσεία και συλλογές, κομπανίες χάλκινων, φιλόξενους ανθρώπους.

Την περιοχή, στη σημερινή συγκυρία, διασχίζει απ’ άκρου εις άκρον η παλαιά Εθνική Οδός, διαπερνά η νέα Εγνατία Οδός και η κάθετός της που ενώνει την Ελλάδα με γειτονική χώρα, πλαισιώνουν περιοχές ήδη τουριστικά αναπτυγμένες και διέπουν ευκαιρίες κοινοτικών και εθνικών χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Επιπρόσθετα η περιοχή διαθέτει ακμάζουσες οικονομικά και κοινωνικά κοινότητες Βοϊωτών σε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη.

Γενικά την ελληνική περιφέρεια, αλλά και των άλλων χωρών, περιμένουν καλύτερες μέρες, μετά την περίοδο της πληθυσμιακής αφαίμαξης και της οικονομικής υποβάθμισης. Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμών στα μεγάλα αστικά κέντρα για λόγους περισσότερων ευκαιριών απασχόλησης, στερεί τους ανθρώπους από τις χαρές της φύσης. Η στέρηση αυτή τους δημιουργεί νέα ανάγκη, την ανάγκη της επαφής με τη φύση, μέσω των τακτικών επισκέψεων στην ύπαιθρο και την παραμονή σε αυτήν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Ήδη ο μισός πληθυσμός της χώρας διαβιοί στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα. Ήδη τα τρία τέταρτα του πληθυσμού της χώρας περίπου, διαβιούν σε καθαρά αστικό περιβάλλον. Το γεγονός καταδείχνει νέες κοινωνικές τάσεις με σαφείς οικονομικές επιπτώσεις. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν πως το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας, αυτό της περιφέρειας, μπορεί να επιζήσει καλύπτοντας τη νέα ανάγκη, απασχολούμενο δηλαδή, στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών προς τους υπολοίπους. Και αν η άποψη έχει τη δόση της υπερβολής, βέβαιο είναι πως ο τουρισμός, συνεπικουρούμενος από την γεωργική δραστηριότητα, τη βιοτεχνική και τους άλλους κλάδους των υπηρεσιών, αποτελούν τη νέα προσφερόμενη μικτή μορφή οικονομικής ανάπτυξης της περιφέρειας.

Στην Επαρχία Βοϊου δίνεται η δυνατότητα ανάπτυξης του τουρισμού. Το μοντέλο τουρισμού δεν μπορεί να είναι άλλο από αυτό του αγροτοτουρισμού, του ήπιου ή εναλλακτικού τουρισμού. Ένας τουρισμός που θα βασίζεται στη γνωριμία των επισκεπτών με τον αγροτικό τρόπο ζωής και θα ασκείται σεβόμενος απόλυτα το φυσικό περιβάλλον. Η δυνατότητα ωστόσο, απαιτεί μια σειρά δράσεων για να καταστεί αξιοποιήσιμη. Η περιοχή αν και διαθέτει τουριστικούς πόρους, δεν διαθέτει επαρκείς τουριστικές υποδομές. Ειδικότερα δεν διαθέτει καταλύματα διαμονής, μηχανισμό προβολής, οργάνωση διακίνησης.

Στην Επαρχία Βοϊου είναι χρήσιμο οι δήμοι της περιοχής, να συγκροτήσουν εταιρία προώθησης της ενιαίας τουριστικής ανάπτυξης του Βοΐου. Η εταιρία να καταγράψει το έργο που μέχρι τώρα δημιουργήθηκε. Τα ξενοδοχεία και τους ξενώνες που λειτουργούν. Τα μέρη φυσικού κάλλους που έχουν αναπλασθεί. Τους επισκέψιμους χώρους που ήδη υπάρχουν. Τα πανηγύρια και τις γιορτές που γίνονται και ιδίως αυτές που πρόσφατα οι κάτοικοι αναβίωσαν. Τα μονοπάτια που προσφέρονται για περίπατο ή πεζοπορία. Τις πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα. Να εκδώσει τουριστικό οδηγό και άλλο υλικό που θα περιέχονται όλα αυτά. Να δημιουργήσει κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, έρευνας και ενημέρωσης. Να προωθήσει την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων. Να λειτουργήσει γραφείο οργάνωσης επισκέψεων σε αγροτοκτηνοτροφικές δραστηριότητες και οργάνωσης υπαίθριων δραστηριοτήτων. Να εκπονήσει διαφημιστικά προγράμματα. Να οργανώσει συνέδριο τουριστικής ανάπτυξης. Να υποβάλει προτάσεις στους φορείς ανάληψης σχετικών δράσεων. Να αξιοποιήσει δυνατότητες του Δ’ Κ.Π.Σ. που αφορούν τον τουρισμό. Η Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών να προωθήσει την τυποποίηση και διακίνηση τοπικών αγροτικών προϊόντων. Οι δήμοι με τη σειρά τους, να προσανατολίσουν το τεχνικό τους πρόγραμμα στην κατασκευή υποδομών που προωθούν τον τουρισμό. Να αναπλάσουν και να αναδείξουν κάθε μέρος στα όρια ευθύνης τους που προσφέρεται γι’ αυτόν τον σκοπό. Να κατασκευάσουν ένα – δύο ξενοδοχεία και μερικούς ξενώνες συμπράττοντας με ιδιώτες και παραχωρώντας σε αυτούς την εκμετάλλευση. Να επιλέξουν μεγάλα έργα υποδομών με επίπτωση στον τουρισμό, όπως το φράγμα της Πραμόριτσας.

Στην προοπτική εφαρμογής της νέας αναπτυξιακής δυνατότητας το γεγονός ότι προηγήθηκαν άλλες περιοχές δεν αποτελεί σοβαρό εμπόδιο. Η αναζήτηση νέων τουριστικών προορισμών είναι στη φύση των τουριστών. Επιπλέον δίνεται η ευκαιρία κάθε φορά, να μελετάται η εφαρμογή του μοντέλου, ώστε στη νέα εφαρμογή, να αποφεύγονται λάθη και παραλείψεις.

Η Νεάπολη πέραν του οφέλους από την άμεση συμμετοχή της στην τουριστική παραγωγική διαδικασία (διαθέτει μέρος των πόρων στην εδαφική της περιφέρεια), θα τύχει πρόσθετων ωφελημάτων, λόγω της στρατηγικής της θέσης όσον αφορά τον τουρισμό. Αδιαμφισβήτητα αυτή αποτελεί, εκτός από τον πλέον κεντρικό ημιαστικό οικισμό, ένα σημαντικό πληθυσμιακό, συγκοινωνιακό και διοικητικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Ιδιαίτερα αν από αυτήν παρθούν οι πρωτοβουλίες και δρομολογηθούν οι εξελίξεις.