Η γιορτή της 25ης Μαρτίου άλλοτε

(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Νεάπολης "ΝΕΑΠΟΛΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ" Μάρτιο 2009)

Η επέτειος της επανάστασης του 1821 κάπως διαφορετικά γιορταζόταν από τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου στην αρχή της δεκαετίας του 70’, περίοδο κατά την οποία εγώ ήμουν μαθητής. Αμέσως μετά τις γιορτές των Χριστουγέννων δύο δασκάλες μόνιμα επιφορτισμένες με την διοργάνωση της επετείου, οι κυρίες Κοντυλένια και Αλεξάνδρα, διένειμαν σε μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων τους ρόλους ενός θεατρικού έργου που θα παιζόταν την ημέρα της 25ης Μαρτίου. Η επιλογή των μαθητών γινόταν μάλλον, με βάση την ικανότητά τους στην αποστήθιση του κειμένου παρά την έφεση προς την υποκριτική τέχνη. Πώς άλλωστε το ταλέντο της ηθοποιίας να εκδηλωθεί σε παιδιά τόσο μικρής ηλικίας και να εντοπισθεί από ανθρώπους μη ειδικούς; Στα μισά της περιόδου έως την επέτειο, τα παιδιά όφειλαν να γνωρίζουν τα λόγια, για να αρχίσουν οι πρόβες στη σκηνή.

Το έργο δεν ήταν άλλο από τους γνωστούς διαλόγους για μαθητές, περιεχομένου ανάλογο με τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν κατά την ελληνική επανάσταση. Δεν γνωρίζω πόσο τα θεατρικά έργα αυτού του είδους συνέβαλλαν στην καλλιέργεια του πατριωτισμού σε μαθητές και γονείς – θεατές, που ήταν και ο στόχος των κυβερνώντων της εποχής, για ένα όμως είμαι σίγουρος, τα σκετσάκια αυτά έφερναν τα παιδιά πιο κοντά στην τέχνη του θεάτρου. Όσο οι πρόβες προχωρούσαν, οι μαθητές έπρεπε να φροντίσουν να βρουν την παραδοσιακή στολή που θα φορούσαν στην παράσταση, την οποία, κάποια από τα παιδιά διέθεταν ήδη, για να την φορούν στην παρέλαση. Απαραίτητο συνοδευτικό των ανδρικών ρόλων και όχι μόνο, ήταν και ένα όπλο. Τα πολεμικά όπλα των ταγμάτων εθνοφυλακής, που ήταν τότε μοιρασμένα σε πολίτες – κατοίκους των παραμεθορίων περιοχών, ήταν αρκετά βαριά στα χέρια των δωδεκάχρονων παιδιών. Γι’ αυτό τον λόγο επιλεγόταν η λύση των αεροβόλων όπλων που χρησιμοποιούνταν στο κυνήγι των κοτσυφιών. Στη δική μου περίπτωση, ως μέλος του μικρού ερασιτεχνικού θιάσου θυμάμαι, εκτός από τη στολή και το όπλο, έπρεπε να βρω και μία σάλπιγγα, αφού στο έργο έπαιζα τον αγγελιοφόρο της επαναστατικής ομάδας. Τη σάλπιγγα αναζήτησα στο στρατόπεδο, οι στρατιώτες προσφέρθηκαν να μου τη δανείσουν, πλην όμως τα μικρά μου πνευμόνια δεν μπορούσαν να τη φυσήξουν. Έτσι βολεύτηκα με μία παιδική τρομπέτα – παιχνίδι γνωστού μου παιδιού, κατά πολύ μικρότερο από εμένα. Οι πρόβες γίνονταν στις ώρες του μαθήματος της ωδικής και άλλων δευτερευόντων μαθημάτων.

Δύο εβδομάδες πριν από τη γιορτή άρχιζαν και οι πρόβες της παρέλασης. Όλα τα παιδιά, όλων των τάξεων, έπρεπε να παρελάσουν με βήμα σωστό, απόλυτα στοιχισμένα στις γραμμές και τις σειρές των τμημάτων. Γι’ να επιτευχθεί αυτό χρειάζονταν εντατικές προσπάθειες από τους άνδρες δασκάλους που μας εκπαίδευαν και φυσικά από τους μαθητές. Όχι να περιαυτολογήσω, η δική μου γενιά παρελαύναμε πολύ καλύτερα από τους σημερινούς μαθητές. Επιπλέον παρελαύναμε οι μαθητές με τα καλύτερα των ρούχων μας, όσοι δεν φορούσαμε την παραδοσιακή στολή και οι μαθήτριες με τις μακριές μπλε ποδιές. Όλοι φέραμε στο πέτο το σήμα του μαθητή, το οποίο ήταν υποχρεωτικό και στα καθημερινά μαθήματα. Οι πρόβες της παρέλασης γίνονταν στην αυλή του σχολείου μεμονωμένα από κάθε τάξη και στον μεγάλο ευθύ δρόμο πίσω από το σχολείο από όλες τις τάξεις μαζί. Παράλληλα με τις πρόβες του θεατρικού έργου και της παρέλασης γίνονταν και οι πρόβες της χορωδίας με τραγούδια που θα ακούγονταν πριν, κατά την ώρα και μετά την παράσταση. Όλα αυτά δίχως αμφιβολία έβγαζαν τους μαθητές από την καθημερινή ρουτίνα των μαθημάτων. Ήταν ευπρόσδεκτα και τα εκτελούσαν με ευχαρίστηση.

Την προηγούμενη της γιορτής το σχολείο ήταν πραγματικά αναστατωμένο. Όλα τα παιδιά, αντί της τσάντας, πρωί – πρωί μεταφέραμε από μία καρέκλα ο καθένας μας, από το σπίτι, στην οποία προηγουμένως γράψαμε το όνομά μας, για να μη την χάσουμε στο τέλος της γιορτής. Τα μεγαλύτερα παιδιά, με την καθοδήγηση των δασκάλων, βγάζαμε τα θρανία από τις τρεις αίθουσες του δευτέρου ορόφου του σχολείου και ανοίγαμε τις μεγάλες – διπλές ξύλινες πόρτες στο εσωτερικό των τριών αιθουσών, έτσι ώστε αυτές, να μετατραπούν σε μία μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων. Ως γνωστόν, τα παλαιά κτίρια, όπως αυτό του παλαιού Δημοτικού Σχολείου της Νεάπολης, δεν διέθεταν την πολυτέλεια της ξεχωριστής αίθουσας εκδηλώσεων, των σημερινών σχολείων. Στη άκρη της μεγάλης αίθουσας υπήρχε μόνιμα εγκατεστημένη σκηνή, εκεί όπου και δίνονταν οι παραστάσεις. Κατόπιν τοποθετούσαμε τις καρέκλες και όταν αυτές δεν έφταναν κουβαλούσαμε άλλες από την ταβέρνα του «Τσιτσάνη». Στους τοίχους των αιθουσών, αλλά και στους διαδρόμους κρεμούσαμε φωτογραφίες των ηρώων της ελληνικής επανάστασης και συνθήματα όπως: «ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΘΝΟΣ», «ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821» και φυσικά: «ΖΗΤΩ Ο ΣΤΡΑΤΟΣ», δεδομένου ότι την εποχή εκείνη βρισκόμασταν υπό καθεστώς δικτατορίας. Και ενώ όλα ήταν έτοιμα, πραγματοποιούνταν η τελική πρόβα της παράστασης με θεατές τους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου.

Η μέρα της επετείου ήταν γεμάτη και αρκετά κουραστική για του μαθητές του Δημοτικού Σχολείου. Υποχρεωτικός εκκλησιασμός στο Άγιο Γεώργιο. Δοξολογία μετά τη θεία λειτουργία και εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας από δάσκαλο ή καθηγητή. Κατάθεση στεφάνων από τους επισήμους και τους εκπροσώπους των φορέων στο μνημείο των ηρώων που τότε βρίσκονταν στον προαύλιο χώρο του σχολείου. Η δεξίωση στο κοινοτικό κατάστημα και στη συνέχεια η μεγάλη παρέλαση των μαθητών και τμημάτων του στρατού. Το απόγευμα οι χοροί στην πλατεία, μπροστά από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ή στην αυλή του δημοτικού σχολείου, από τα χορευτικά τμήματα των μαθητών του Γυμνασίου, κάτω από τους ήχους συγκροτήματος δημοτικής μουσικής (τα όργανα). Μετά τους χορούς τη γιορτή έκλεινε η θεατρική παράσταση των μαθητών του Δημοτικού Σχολείου. Οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου ζούσαμε στιγμές διαφορετικές, στιγμές χαράς αλλά και ευθύνης. Στιγμές ενδεχομένως εθνικής υπερηφάνειας. Φυσικά χάναμε αρκετό χρόνο μαθήματος, προς ευχαρίστηση των όχι και τόσο καλών μαθητών. Την επόμενη ημέρα είχαμε εξασφαλισμένο λουκούμι, δώρο του Κοινοτικού Συμβουλίου προς τους μαθητές για την επιτυχία της παρέλασης (θεωρούνταν εκ των προτέρων δεδομένη) και εκδρομή στην περιοχή «αεροδρόμιο» εφ’ όσον ο καιρός το επέτρεπε.